Tìm hiểu về tế bào gốc 1
- Chi tiết
- Chuyên mục: Ứng dụng
- Được đăng ngày 10 Tháng mười 2012
- Viết bởi Super User
- Lượt xem: 4797
Tìm hiểu về tế bào gốc.
Các tế bào gốc (stem cells) đươc cho là có tiềm năng lớn chữa trị nhiều loại bệnh tật và tật nguyền. Các nhà khoa hoc trên khắp thế giới đang ra công tỉm kiếm những kỹ thuật nhẳm kiện toàn hóa liệu pháp tế bào gốc (stem cell therapy). Tuy nhiên, việc sử dụng các kỹ thuật này hãy còn đang trong vòng tranh cãi
|
Các nguồn chủ yếu của tế bàơ gốc là các bộ phận cơ thể “đả trưởng thành” (adult organs) hoẵc các tế bào phôi (embryonic cells) |
Tế bào gốc là gì?
Hầu hết các tế bào “đã trưởng thành” (adult cells) trong cơ thể có một chức năng chuyên biệt nhât định không thể thay đổi. Chẵng hạn như một tế bào gan đươc tạo sinh với nhũng chức năng chuyên biệt và không thể đột ngột biến đỗi để có chức năng của một tế bào tim.
Nhưng các tế bào gốc thì khác. Chúng vẫn còn ở trong giai đoạn đầu của sự phát triển và vẫn giữ tiềm năng có thể biến đổi thành nhiều loại tế bào khác nhau.
Tại sao các tế bào gốc lại hữu ích?
Khi một tế bào gốc phân chia, mỗi tế bào mới có tiềm năng để có thể vẫn là tế bào gốc hoặc trở thành một loại tế bào khác có một chức năng chuyên biệt hơn.. Các nhà khoa học tin rẳng có thể lơi dụng khả năng này để biến các tế bào gốc thành một công cụ sửa chữa siêu đẳng cho cơ thể.
Trên lý thuyết các tế bào gốc có thể được sử dụng để tạo sinh ra mô lành mạnh để thay thế mô bị tổn hại bởi chấn thượng hoặc bị hư hại do bệnh tật. Trong số các bệnh tật mà các nhà khoa học tin là có thể chữa đươc bằng liệu pháp tế bào gốc thì phẳi kể tới bệnh Parkinson, bệnh Alzheimer, bệnh tim, đột quỵ, viêm khớp, bệnh tiểu đường, bỏng (phỏng) và tổn thương cột sống. Các tế bào gốc cũng còn là một cách hữu hiệu để trắc nghiệm hiệu năng của các dược liệu mới. Ngoài ra, người ta còn hi vọng là các nghiên cứu về tế bào gốc sẽ cung cấp những đầu mối then chốt vể sự phát triển của các mô trong cơ thể và vể sự nẩy sinh ra bệnh tật
Có nhiều loại tế bào gốc khác nhau hay không?
Câu trả lời là có. Các nhà khoa học tin là các tế bào gốc hữu hiệu nhất là từ mô của phôi (embryos).Lý do là vì các tế bào gốc này đa năng (pluripotent)---chúng có khả năng biến thành bất cứ loại tế bào nào trong cơ thể.
Các tế bào phôi cũng đươc tìm thấy trong các bộ phận cơ thể đã trưởng thành (adult organs). Các tế bào phôi này chưa giữ một vai trò chung cuộc nào (final role) và có tiểm năng trở thành bẩt cứ loại tế bào chuyên biệt chủ yếu nào bên trong bộ phận liên hệ. Vai trò của các tế bào này là duy trì tình trạng khoẻ mạnh của bộ phận bẳng cách sửa chữa bất cứ tổn thương nào xẫy ra cho bộ phận này. Người ta cho rằng tiềm năng của tế bào gốc trong các bộ phân đã trưởng thành để trở thành những loại tế bào khác bị hạn chế hơn so với các tế bào gốc của phôi. Tuy nhiên có bẳng chứng cho thấy là các tế bào gốc ấy vẫn còn tương đối “dể uấn nắn” (plastic)
Các tế bào gốc có dễ cấy trong phòng thí nghiệm không?
Một số lớn tế bào gốc của phôi có thể được cấy tương đối dễ dàng trong phòng thí nghiệm Tuy nhiên các tế bào gốc “đã trưởng thành” (adult stem cells) hiếm có trong các mô trưởng thành ( mature tissues) và các nhà khoa học còn đang tìm cách cẩy chúng trong phòng thí nghiệm với một số luơng đủ lớn. Đây là một sự khác biệt quan trọng, bởi vì liệu pháp thay thế bẳng tế bào gốc đòi hỏi một lương lớn tế bào gốc.
Mặt khác, các tế bào gốc đã trưởng thành (adult stem cells) có một lợi điểm to lớn. Trên lý thuyết, người ta có thể lấy tế bào gốc này từ một bệnh nhân, đem nuôi cấy rồi ghép trở lại cho cùng bệnh nhân ấy mà không sợ hệ miễn dịch của cơ thể tấn công.
Việc sử dụng tế bào gốc có gỉ để tranh chấp hay không?
Có nhiểu tranh chấp vì nhiểu nhóm vận động chống đối kịch liệt vìêc sử dụng các tế bào gốc của phôi.. Các tế bào này đươc lấy từ các phôi tạo thành trong phòng thí nghiệm chỉ mới được bốn hay năm ngày tuổi và chỉ lớn bẳng một quả bóng tế bào vi ti.. Tuy nhiên các nhóm chống đối lý luận rẳng tất cả các phôi, dù là tạo trong phòng thí nghiệm hay không, đều có tiểm năng trở thành con người , vì vậy làm thử nghiêm trên những phôi này là trái đạo lý.. Nhóm chống đối ủng hộ vệc sử dụng các tế bào gốc của mô trưởng thành (mature tissue)
Vấn để an toàn trong việc sử dụng tế bào gốc ra sao?
Một số nhà khoa học lo ngại rẳng liệu pháp tế bào gốc có thể vô tình lây truyền vi-rút và các bệnh khác sang cho người được cấy ghép tế bào.
Một mối quan tâm đặc biêt khác là các tế bào gốc hiện nay đang đươc nuôi cấy với các chất dinh dưỡng lấy từ các nguồn động vật, và các môi trường nuôi cấy này có thể nhiễm các bệnh có khả năng truyển sang cho người.
Một số nghiên cứu cũng nêu khả năng là các tế bào gốc có thể trở thành tế bào ung thư. Điển hình là trường hợp một cậu bé năm nay 17 tuổi , Cậu bé này đã bị mắc chứng bệnh di truyền gọi là Ataxia Telangiectasia tấn công phẩn não liên quan tới chức năng nói và chuyển động. Vào năm 2001 cậu bé này đã đươc chữa trị bẳng liệu pháp tế bào gốc tại một bệnh viện Moscow. Các bác sĩ đã chích tổng cộng ba lần những tế bào gôc lấy từ bào thai vào trong não và dung dịch bao quanh cột sống . Bốn năm sau, cậu bé bị bệnh nhức đầu tái phát (recurrent headache) và các bác sĩ tại Trung tâm Y khoa Sheiba (Tel Aviv) đã phát hiện hai khối u: một trong não và một trong cột sống ở vùng mà trước đó các tế bào gốc đã đươc chích vào. Cuộc giải phẫu lấy khối u trên cột sống đã cho thấy là khối u này có những tế bào phát triển từ các tế bào gốc hiến tặng.
Q&A:Stemcells-BBCNews-2005
Stem cell 'cure' boy gets tumour –BBC News- 18/02/2009
Ghi chú- Tại Hoa kỳ, Tổng thống Barack Obama đã ký quyết định thâu hổi lệnh ngăn cấm liên bang tài trợ các nghiên cứu vể tế bào gốc của tổng thống tiền nhiểm.. Như vậy từ nay các nhà khoa học có thể xin trợ cấp từ liên bang--- thay vì phải trông cậy vào sự đóng góp cũa tư nhân --- để thực hiện các nghiên cứu về tế bào gốc. Xin xem video “ Stem cell breakthrogh” của ABC News
