Ung thư tế bào hắc tố
- Chi tiết
- Chuyên mục: Bệnh do rối loạn tổ chức da
- Được đăng ngày 09 Tháng mười 2012
- Viết bởi Super User
- Lượt xem: 10446
Ung thư tẾ bào hẮc tỐ
(Melanoma)
1-Đại cương
Ung thư melanoma thường có màu sẫm, vì phát xuất từ các tế bào tạo sắc tố melanin nâu, đen ở da.
Ung thư melanoma có thể mọc ở bất cứ chỗ nào trên cơ thể, thế mới ác, cả ở những chỗ ta ít để ý như bàn tay, bàn chân, ngón tay, ngón chân, phía dưới móng tay, móng chân (subungual areas). Nó mọc nhiều nhất ở lưng trên (upper back) của đàn ông lẫn phụ nữ, và ở chân phụ nữ. Nó hay tái phát và chuyển di đến khắp nơi, dù nhiều năm sau.
Melanoma cần khám phá thực sớm, khi nó còn nhỏ và nông trên mặt da, vì khi nó đã ăn sâu xuống lớp da bên dưới, hoặc chuyển di, tỉ lệ sống sót hạ rất thấp. Nghi ngờ một nốt ruồi có thể là ung thư hắc tố melanoma, phương pháp định bệnh là khoanh cắt hẳn nốt ruồi đem excisional biopsy. Nếu kết quả cho biết nó đúng ung thư melanoma, chỗ có ung thư sẽ được mổ lại, cắt rộng và sâu hơn cho tuyệt sạch ung thư.
Đây là ung thư đáng sợ nhất trong các loại ung thư da, thường khi phát hiện ra ung thư này thì nó đã di căn vào hạch và cả nội tạng. Tuy nhiên loại ung thư này ít gặp hơn so với 2 loại ung thư da kể trên.
Ung thư tế bào hắc tố (UTTBHT) thường phát triển trên một nốt ruồi sẵn có hay bị đụng chạm sờ mó, hoặc bị ánh nắng tác động nhiều lần.
2-Triệu chứng
Triệu chứng đầu tiên là trên một nốt ruồi sẵn có dần dần hơi lớn ra, có thể bị trầy lở, có viền đỏ chung quanh và hơi ngứa. Trong thời gian ngắn tổn thương phát triển thêm nhanh chóng xâm lấn theo chiều sâu, chiều rộng và di căn đến hạch, nội tạng. Một số trường hợp đã có di căn rồi mà tổn thương ngoài da chưa phát triển.
Dự hậu (prognosis) sau này khi ung thư đã được cắt bỏ để chữa, như đã trình bày, tùy thuộc vào yếu tố ung thư đã ăn sâu xuống dưới, đã chuyển di hay chưa, và cũng tùy thuộc vào vị trí của ung thư, cùng phái tính, tuổi tác người bệnh. Phụ nữ, người dưới 50 tuổi, và người có ung thư ở tay, chân (trừ ở bàn tay, bàn chân) có dự hậu khá hơn.
Đây là một dạng ung thư da rất ác tính, từ khi được chẩn đoán đến lúc tử vong chỉ tính bằng tháng. Đa số trường hợp thường xảy trên một nốt ruồi nhưng không phải nốt ruồi nào cũng biến thành ung thư tỷ lệ chỉ chiếm khoảng một phần triệu mà thôi.
Áp dụng qui tắc khám da ABCD dưới đây sẽ giúp chúng ta sớm nghi ngờ và tìm ra ung thư da:
- A (Asymmetry): Ảnh hình bất cân.
Một nốt ruồi lành thường cân xứng. Nếu một nốt ruồi, khi ta tưởng tưởng chặt nó ra làm đôi, ảnh hình bên này của nó không đối xứng với ảnh hình bên kia, nên nghi ngờ nó là nốt ruồi độc melanoma.
- B (Border irregularity): Bờ không đều.
Nốt ruồi lành tròn trịa, bờ chung quanh rất đều. Ta nghi ngờ nốt ruồi là ung thư melanoma khi bờ của nó trông không đều hoặc hình răng cưa, chỗ lồi ra chỗ lõm vào.
- C (Color variation): Chẳng tuyền màu.
Nốt ruồi lành màu nâu hoặc đen đều một sắc. Nốt ruồi độc thường có hai hay nhiều sắc khác nhau, màu không đều chỗ đậm chỗ nhạt.
- D (Diameter): Đường kính.
Những nốt ruồi nhỏ dưới 6 ly (6 millimeters, khoảng một đầu tẩy bút chì) không đáng ngại, song với những nốt ruồi trên 6 ly, chúng ta coi chừng chúng, kẻo trở tay không kịp.
Ngoài qui tắc khám da ABCD trên, chúng ta cũng để ý thêm những thay đổi sau của da hoặc các nốt ruồi:
- Nốt ruồi tự nhiên bỗng hay chảy máu.
- Nốt ruồi sao lớn nhanh quá thế.
- Nốt ruồi đâm ngứa ngáy.
- Một vết thương trên da hoài không lành.
- Một chỗ trên da sờ thấy nhám như giấy nhám.
Dấu hiệu báo động ung thư hóa
-To nhanh dần trong khoảng thời gian ngắn, hoặc vài tuần đến vài tháng.
-Nốt ruồi tự nhiên thấy ngứa ngáy, muốn gãi, cạy, bóp, nặn.
-Nốt ruồi bắt đầu biến màu sẫm dần và đặc biệt nếu có dấu hiệu loét, sùi ra như nấm thì là gần như chắc chắn có biến chứng ung thư, cần đến ngay viện ung thư hoặc chuyên khoa Răng - Hàm - Mặt, chuyên khoa Da liễu để thăm khám và có phương hướng điều trị sớm.
- Nốt ruồi đang từ màu nâu đồng nhất, trở nên đa sắc (dấu hiệu báo động cao).
- Đường viền nốt ruồi bình thường rõ và đối xứng, trở nên không đều, nham nhở, bất đối xứng.
- Kích thước nốt ruồi bình thường nhỏ hơn 1 cm bỗng lớn lên nhanh chóng.
- Bề mặt nốt ruồi mất các vân da bình thường.
- Nghi có thoái hoá ác tính: nốt ruồi loạn sản hay nốt ruồi bẩm sinh khổng lồ.
- Nốt ruồi ở các vùng bị kích thích nhiều như ở gan bàn chân, gan bàn tay, cằm, vùng dưới nịt vú. Những u này rất dễ bị ác tính hoá.
Nốt ruồi giả tức là loại u giống như nốt ruồi, nhưng khi xét nghiệm tế bào người ta không thấy có tế bào UNNA. Đặc biệt những khối u này là những loại sau đây:
1. U sắc tố thể hạt cơm (Noevus Verruqueux)
2. U sắc tố sơ mềm (Noevus molluscum)
3. U sắc tố trứng cá (Noevus Comedanien)
4. U sắc tố tuyến bã (Noevus Sobace)
5. U sắc tố dạng não da đầu (Noevus Cerébriforme du Cuir Chevelu).
Nói chung những thể u này thường không biến chứng thoái hóa thành ung thư.
3- Các dạng lâm sàng:
Dựa vào đặc điểm lâm sàng và mô bệnh học, ung thư hắc tố chia ra 4 loại:
Nốt ruồi ác tính hay ung thư hắc tố tại chỗ.
- Khởi đầu là một nốt ruồi bình thường tồn tại bình thường sau nhiều năm có thể hàng chục năm, đột nhiên thấy nó trở nên sậm màu, lan rộng, to dần ra.
- Diễn tiến: vì diễn tiến chậm nên người bệnh ít chú ý, dân dần nó xâm lấn sâu và rộng ra chung quanh, bóp cứng, dễ chảy máu. Khi nó trở thành ung thư rồi thì diễn tiến nhanh và đưa đến di căn.
- Bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng ở người nhiều tuổi thường gặp hơn.
- Vị trí: thường bị là những nốt ruồi ở vùng da phơi bày ra ánh nắng, trên má.
Ung thư hắc tố cạn nhưng lan rộng.
- So với nốt ruồi ác tính, dạng nầy thường gặp hơn. Khối u có dạng cục, cứng, bờ lồi lỏm, khảm sâu dưới da, bề mặt nhám, không đều. Trên vùng da của khối u có nhiều màu sắc như nâu đen, đỏ, lục và trắng.
- Bệnh thường xuất hiện ở người trẻ, vị trí thường gặp là lưng, cẳng chân, nhưng cũng có thể xuất hiện ở bất cứ chỗ nào.
- Tiến triển nhanh, khi bệnh nặng rồi sẽ dễ chảy máu, da có thể lở loét và di căn.
Ung thư hắc tố nốt ruồi đầu chi.
- Dạng nầy hiếm gặp hơn hai dạng trên, ít ác tính hơn.
- Thương tổn lúc đầu giống như một mảng màu nâu ở vùng đầu ngón, trên móng. Rất dễ bị chẩn đoán lầm là nấm móng hay bị dập móng. Mảng có thể tồn tại lâu, nhưng cần phải để ý khi đột ngột màu trở nên đậm hơn, và chuyển thành dạng cục, u hay hóa loét, chảy máu. Khối u có hình dạng không đều, lan rộng nhanh và di căn đến các hạch và nội tạng.
- Vị trí: thường ở vùng đầu chi như đầu ngón tay, đầu ngón chân, móng, lòng bàn tay, lòng bàn chân.
Ung thư hắc tố dạng cục.
Tổn thương lúc đầu có thể từ một nốt ruồi tồn tại trong nhiều năm, sau thành một cục sậm màu, kích thước không cố định, nhô lên. Đột ngột khối u to lên, thay đổi màu, chảy máu, thành bướu, loét và di căn xảy ra.
4-Điều trị
Có thể áp dụng phẩu thuật cắt rộng, nạo hạch, chạy tia xạ, hóa chất v.v…. nhưng chỉ làm chậm chớ không ngăn được diển tiến nhanh chóng của nó là đi đến tử vong.
Cần chú ý tất cả các nốt ruồi trên cơ thể. Nếu thấy màu sắc, kích thước của nốt ruồi thay đổi, bị ngứa nhiều, hóa loét, chảy máu thì phải đến khám bác sĩ ngay. Không nên tự ý cào gải, dùng các cách dân gian để phá nốt ruồi.
.
.
